3.1 Pembahagian Sel

Struktur Kromosom, Asid Deoksiribonukleik (DNA) dan Gen
■ Kromosom

	►	struktur berbentuk bebenang halus yang membawa maklumat genetik yang mengawal pelbagai aktiviti-aktiviti sel.
	►	Mengandungi molekul yang panjang yang dikenali sebagai asid deoksiribonukleik (DNA) yang dilampirkan dalam kot protein.
	►	Wujud secara berpasanganan dan membawa beribu-ribu gen turun-temurun yang merupakan unit asas.
	►	Semua sel-sel somatik (sel-sel badan) daripada jenis organisma yang sama mempunyai jumlah kromosom yang sama.
	►	Setiap benda hidup mempunyai beberapa tertentu kromosom dalam sel itu. Organisma Manusia Kuching Tikus Udang karang Ubi Bilangan kromosom 46 (23 pasangan) 38 42 200 48

■ Asid Deoksiribonukleik (DNA)

	►	Mempunyai struktur heliks ganda
	►	Terdiri daripada siri-siri gen, yang merupakan kod-kod genetik untuk menentukan ciri-ciri individu.

■ Gen

	►	Segmen kecil molekul DNA dalam kromosom mengandungi maklumat genetik yang mengawal sifat yang diterima daripada ibu bapa seseorang.
	►	Gen wujud secara berpasangan. Satu gen yang diwarisi daripada ayah dan satu daripada ibu.
	►	Gen menentukan ciri-ciri seperti ketinggian badan, warna rambut, cap jari dan rupa.

■ Video ini mengandungi maklumat mengenai gen. (English)

Jenis Pembahagian Sel
■ Pembahagian sel

	►	Satu proses yang melibatkan satu siri langkah-langkah untuk melengkapkan satu kitaran.
	►	Ia melibatkan pembahagian nukleus dan sitoplasma.

■ Terdapat dua jenis proses pembahagian sel dalam manusia iaitu mitosis dan meiosis.

Mitosis
■ Mitosis

	►	Proses pembahagian sel di mana sel induk membahagikan kepada dua sel anak yang serupa.
	►	Setiap sel anak mempunyai bilangan kromosom yang sama seperti sel induk.
	►	Mitosis dijalankan oleh sel-sel somatik dalam manusia dan haiwan.
	►	Manakala dalam tumbuh-tumbuhan, mitosis berlaku dalam meristems tumbuhan seperti hujung akar dan pucuk.
	►	Animasi di bawah menunjukkan peringkat mitosis dalam sel haiwan dan sel tumbuhan. (English)

■ Video ini menunjukkan peringkat mitosis dalam sel haiwan. (English)

■ Video ini menunjukkan peringkat mitosis dalam sel tumbuhan. (English)

■ Kepentingan mitosis:

	►	Melahirkan sel-sel baru untuk pertumbuhan dan menggantikan sel-sel mati atau rosak.
	►	Asas pembiakan aseksual seperti yis dan Amoeba.
	►	Melahirkan sel-sel baru dengan bahan genetik yang sama dengan sel induk.

Meiosis
■ Meiosis

	►	Satu proses di mana nukleus sel induk membahagi kepada empat nukleus melalui dua bahagian, meiosis I dan meiosis II.
	►	Sel induk dipanggil diploid (2n) manakala sel anak adalah haploid (n).
	►	Berlaku dalam organ-organ pembiakan yang menghasilkan gamet untuk pembiakan seksual.
	►	Berlaku dalam testis bagi lelaki dan ovari bagi perempuan manakala dalam tumbuh-tumbuhan ia berlaku dalam anthers dan ovari.
	►	Animasi di bawah menunjukkan peringkat meiosis. (English)

■ Video ini menunjukkan peringkat meiosis. (English)

■ Pertukaran genetik antara dua kromatid (Pindah silang)

	►	Meiosis menyebabkan variasi di kalangan spesies organisma yang sama.
	►	Semasa meiosis, pindah silang berlaku di mana kromatid bertindih antara satu sama lain dan pertukaran bahan genetik berlaku.
	►	Proses ini menyebabkan perubahan genetik.
	►	Ini juga menjelaskan mengapa anak-anak tidak persis sama walaupun mereka dilahirkan dari keluarga yang sama.

■ Video ini menunjukkan pertukaran bahan genetik dalam meiosis semasa pindah silang berlaku. (English)

■ Kepentingan Meiosis

	►	Menghasilkan gamet untuk pembiakan seksual yang mempunyai separuh daripada bilangan kromosom sel induk.
	►	Menghasilkan variasi hasil daripada kombinasi rawak kromosom daripada sel induk semasa pembentukan gamet dan pindah silang antara kromatid kromosom homolog.

Perbandingan antara Proses Mitosis dan Meiosis

Ciri-ciri Mitosis Meiosis Bila berlakunya proses ini Ketika pembentukan sel soma ketika pembentukan gamet Tempat berlakunya proses ini Di dalam haiwan : Sel badan/soma Di dalam tumbuhan: Hujung akar dan pucuk Berbeza Bilangan pembahagin sel Sekali Dua kali Proses replikasi Berlaku Berlaku dalam pembahagian yang pertama sahaja Bilangan sel anak yang terhasil Dua Empat Bilangan kromosom sel anak berbanding sel induk Sama Separuh Kandungan gen sel anak berbanding sel induk Sama Berbeza Pindah silang Tidak berlaku Berlaku

✍ Contoh latihan 3.1(a)
Isikan tempat kosong dengan jawapan yang tepat.

(a)	__________Kromosom adalah struktur benang seperti yang halus yang terdapat dalam nukleus sel.
(b)	Kromosom terdiri daripada molekul __________asid deoksiribonukleik (DNA).
(c)	__________Keturunan merupakan ciri-ciri daripada sel induk yang diwarisi oleh sel anak.
(d)	__________Gen adalah unit DNA yang berfungsi untuk memberi kod kepada ciri-ciri yang diwarisi.
(e)	__________Mitosis adalah jenis pembahagian sel di mana sel membahagikan kepada dua sel yang serupa.
(f)	__________Meiosis adalah sejenis proses pembahagian sel yang menghasilkan gamet.

✍ Contoh latihan 3.1(b)
Pilih betul [✔] atau salah [✘] untuk kenyataan-kenyataan berikut.

Kenyataan
Bilangan sel-sel yang dihasilkan oleh meiosis adalah dua kali ganda jumlah sel yang dihasilkan oleh mitosis.	✔
Bilangan kromosom dalam sel anak yang dihasilkan oleh meiosis adalah separuh daripada bilangan kromosom dalam sel anak yang dihasilkan oleh mitosis/td>	✔
Sel anak yang dihasilkan dalam meiosis adalah sama.	✘
Kromosom duplikasi berlaku dalam mitosis dan meiosis.	✔

↶ My Sains SPM

3.2 Prinsip dan Mekanisme Pewarisan →

⇲ Dapatkan latihan (objektif and subjektif), secara percuma untuk OS Android.