Lemak
■ Lemak ialah sebatian karbon organik yang mengandungi karbon, hidrogen dan oksigen.
■ Lemak wujud dalam bentuk
►
cecair pada suhu bilik dikenali sebagai minyak. Lemak tumbuhan biasanya wijud dalam bentuk cecair. Contoh minyak ialah minyak soya, minyak sayur, minyak zaitun dan minyak jagung.
►
pepejal pada suhu bilik biasanya berasal daripada lemak haiwan. Contoh lemak ialah lemak dalam daging, mentega, minyak sapi, keju dan marjerin.
■ Lemak terbahagi kepada dua kumpulan, iaitu:
►
Lemak tepu
►
Lemak tak tepu
Lemak Tepu dan Lemak Tak Tepu
■ Lemak haiwan ialah lemak tepu manakala lemak tumbuhan ialah lemak tak tepu.
■ Lemak tepu
►
Nisbah antara bilangan atom hidrogen dengan bilangan atom karbon adalah tinggi berbanding dengan lemak tak tepu.
►
Bilangan atom hidrogen adalah maksimum dan tidak boleh menerima atom hidrogen tambahan lagi.
►
Ikatan ganda dua tidak wujud antara atom karbon dengan atom hidrogen dalam molekul lemak.
■ Lemak tak tepu
►
Boleh menerima atom hidrogen tambahan kerana ikatan ganda dua wujud antara atom karbon dengan atom hidrogen dalam molekul lemak
Persamaan dan Perbezaan antara Lemak Tepu dan Lemak Tak Tepu
Ciri-ciri
Lemak tepu
Lemak tak tepu
Unsur
Karbon, hidrogen dan oksigen
Sumber
Lemak haiwan
Lemak tumbuhan
Keadaan dalam suhu bilik
Pepejal
Cecair
Takat cair
Tinggi
Rendah
Bilangan atom hidrogen
Lebih
Kurang
Kandungan kolesterol
Tinggi
Hampir tiada
Kesan ke atas kesihatan
Kesan buruk
Kesan bagus
Contoh
Lemak ayam
Minyak zaitun
Kesan Pengambilan Lemak Tepu dan Lemak Tak Tepu kepada Kesihatan Kita
■ Penggunaan lemak tepu yang berlebihan akan memberi kesan kepada kesihatan kita. Ini kerana lemak tepu yang kaya dengan kolesterol.
■ Penggunaan lemak tepu (lemak haiwan) yang berlebihan boleh menyebabkan pemendapan kolesterol dalam saluran darah yang boleh menyebabkan:
►
strok
►
tekanan darah tinggi
►
serangan jantung
■ Sebaliknya, penggunaan lemak tak tepu adalah baik untuk kesihatan.
■ Lemak tak tepu boleh menurunkan kepekatan kolesterol dalam darah. Ini boleh mengurangkan risiko tekanan dan serangan jantung darah tinggi.
■ Lemak tak tepu berkeupayaan menyerang dan meneutralkan kolesterol lemak tepu dan membawanya ke hati untuk diuraikan.
Radas:
» Tabung uji
» Mangkuk penyejat
» Bikar 100ml
» Kasa dawai
» Tungku kaki tiga
» Penunu Bunsen
Prosedur:
►
(A) Etanol + air
1.
Sedikit etanol diletakkan ke dalam tabung uji yang mengandungi air.
►
(B) Etanol + pembakaran
1.
Sedikit etanol diletakkan ke dalam piring penyejat.
2.
Cecair etanol tersebut dibakar.
3.
Letakkan sekeping kertas turas di atas api dan keluarkan ia dengan cepat.
►
(C) Etanol + asid etanoik
1.
10cm3 etanol dan 10cm3 asid etanoik dimasukkan ke dalam bikar.
2.
Beberapa titik asid sulfurik pekat ditambahkan ke dalam bikar.
3.
Campuran bikar tersebut dipanaskan sehingga mendidih.
Pemerhatian:
►
(A) Etanol + air
○
Etanol larut di dalam air
►
(B) Etanol + pembakaran
○
Etanol terbakar dengan mudah di udara dengan api biru bebas jelaga
►
(C) Etanol + asid etanoik
○
Bau wangi terhasil
Analisis:
►
Alkohol mudah terlarut di dalam air.
►
Etanol terbakar dengan api biru bebas jelaga di udara kerana etanol mengalami pembakaran lengkap.
►
Pembakaran etanol di udara menghasilkan karbon dioksida dan air Etanol + oksigen → karbon dioksida + air
►
Pengesteran terjadi apabila alkohol bertindak balas dengan asid organik dengan kehadiran asid sulfurik pekat sebagai pemangkin. Alkohol + asid organik → ester + air
►
Ester menghasilkan bau yang wangi.
Perbincangan:
►
Proses pengesteran di dalam eksperimen ini boleh diwaliki oleh persamaan berikut: Etanol + asid etanoik → etil etanoat + air
Kesimpulan:
►
Alkohol larut di dalam air, terbakar dengan mudah dan bertindak balas dengan asid organik untuk menghasilkan ester.
Alkohol
■ Alkohol ialah sebatian karbon organik yang mengandungi karbon, hidrogen dan oksigen sahaja.
■ Antara contoh alkohol ialah:
Metanol
Etanol
Formula struktur metanol
Formula struktur etanol
Pengeluaran Alkohol
■ Alkohol boleh dihasilkan melalui proses penapaian daripada sumber karbohidrat seperti glukosa, strach, gandum, barli, beras pulut dan anggur.
■ Proses penapaian
►
Penukaran karbohidrat (gula) ke etanol (alkohol) dan karbon dioksida oleh yis.
►
Enzim zymase dalam yis bertindak balas dengan makanan karbohidrat, menukarkan ia kepada etanol (alkohol) dan melepaskan karbon dioksida.
►
Etanol yang diperolehi melalui proses penapaian boleh ditulenkan melalui proses penyulingan.
■ Video ini menerangkan tentang penyediaan etanol. (English)
Sifat-sifat Alkohol
■ Sifat-sifat umum alkohol adalah
►
Larut dalam air
►
Cecair tidak berwarna
►
Bau yang kuat
►
Neutral
►
Pelarut organik yang baik
►
Takat lebur dan takat didih yang rendah menyebabkan ia
◉
mudah terbakar di udara
◉
mudah tersejat
►
Pembakaran yang dan menghasilkan api biru tanpa jelaga
►
Pembakaran dengan oksigen berlebihan menghasilkan karbon dioksida dan air
►
Bertindak balas dengan asid organik seperti asid etanoik untuk menghasilkan ester, cecair dengan wangian berbau manis. Asid sulfurik pekat ditambah sebagai pemangkin. Tindak balas yang berlaku yang dikenali sebagai tindak balas pengesteran.
Boleh digunakan sebagai bahan api kerana ia menghasilkan pembakaran bebas jelaga
►
Boleh digunakan sebagai bahan api pembakaran dalam lampu minyak
►
Digunakan sebagai bahan api kenderaan di Brazil
■ Ubat-ubatan
►
Digunakan untuk melarutkan iodin untuk menyediakan larutan iodin (antiseptik) untuk disapu pada luka
►
Digunakan untuk membunuh kuman sebelum suntikan yang diberikan
►
Sesetengah ubat batuk (cecair) mengandungi etanol
■ Kosmetik
►
Digunakan dalam pembuatan kosmetik seperti minyak wangi, losyen bercukur, kuku varnis dan pelembap kulit
■ Perisa makanan tiruan
►
Ester digunakan untuk menghasilkan perasa tiruan seperti oren dan strawberi dalam makanan seperti ais krim
■ Pelarut
►
Digunakan sebagai pelarut untuk varnis dan dakwat percetakan
■ Minuman beralkohol
►
Etanol digunakan untuk membuat minuman keras seperti bir dan wain
Kesan Alkohol Kepada Kesihatan Kita
■ Pengambilan alkohol secara berlebihan boleh mengurangkan daya ingatan, menggangu koordinasi saraf, mabuk, mengurangkan tumpuan dan melambatkan tindak balas serta menjejaskan keimunan terhadap jangkitan penyakit.
►
Sirosis hati ialah penyakit hari yang menyebabkan ulser perut dan malnutrisi akibat daripada pengambilan alkohol secara berlebihan.
►
Malnutrisi berlaku kerana seseorang sentiasa berasa kenyang dan tidak mengamalkan gizi seimbang selepas minum alkohol secara berlebihan.
►
Wanita yang mengambil alkohol semasa mengandung akan membahayakan fetus dalam kandungan kerana bayu mungkin dilahirkan dengan masalah-masalah fizikal dan psikologi.
■ Jadual dibawah menunjukkan kesan buruk pengambilan alkohol dengan dos yang berlainan.
Dos rendah
Dos sederhana
Dos tinggi
◉
merangsang otak dan memanaskan badan
◉
Menenangkan otak
◉
mengurangkan daya tahan diri dari segi fizikal dan emosi
◉
mengurangkan tumpuan
◉
mengganggu koordinasi saraf
◉
melambatkan tindakan refleks
◉
bertutur dengan tidak jelas
◉
emosi terganggu
◉
berasa pening
◉
muntah
◉
sesak nafas
◉
pengsan/koma
■ Video ini menerangkan tentang kesan-kesan alkohol ke atas badan kita.(English)
Sebatian Karbon
■ Sebatian karbon ialah bahan yang mengandungi karbon yang bergabung dengan unsur-unsur lain dalam tindak balas kimia. Sebatian karbon terbahagi kepada:
►
Sebatian karbon organik
◉
Sebatian yang mempunyai gabungan karbon dengan unsur-unsur lain dan biasanya terdapat dalam organisma hidup.
◉
Unsur-unsur yang wujud dalam sebatian karbon organik termasuklah karbon, hidrogen, oksigen, sulfur dan fosforus. Sebagai contoh, karbohidrat dan protein.
◉
Semua hidupan dan fosil bahan api mengandungi sebatian karbon organik.
►
Sebatian karbon tak organik
◉
Sebatian yang mempunyai gabungan karbon dengan unsur-unsur lain tetapi tidak terdapat dalam organisma hidup. Sebatian ini biasanya diekstrak daripada garam mineral Bumi.
◉
Sebatian karbon tidak organik boleh dibahagi kepada sebatian logam dan sebatian bukan logam.
◉
Contoh sebatian karbon tidak organik ialah natrium karbonat, air kapur, karbon monoksida dan karbon dioksida.
■ Perbandingan antara sebatian karbon organik dan sebatian karbon tak organik
Ciri-ciri
Sebatian karbon organik
Sebatian karbon tak organik
Kandungan utama
Unsur karbon
Berasal dari hidupan
Ya
Tidak
Menghasilkan karbon dioksida ketika pembakaran
Ya
Tidak, kecuali sebatian karbonat
Saiz molekul atau sebatian
Biasanya besar
Kecil
Keterlarutan
Larut di dalam pelarut organik seperti alkohol
Larut dalam pelarut tak organik seperti air
Contoh
Kanji
Karbon dioksida
Sebatian Hidrokarbon
■ Hidrokarbon ialah sebatian yang mengandungi unsur karbon dan hidrogen sahaja, melalui ikatan kovalen. Antara contoh hidrokarbon:
►
Petroleum
►
Gas asli
►
Arang batu
■ Petroleum terbentuk daripada sisa-sisa tumbuhan dan haiwan yang mati dalam laut berjuta-juta tahun yang lalu.
►
Apabila tumbuhan dan haiwan mati, bangkai tumbuhan dan haiwan akan tenggelam ke dasar laut. Kemudian, ia termendap dan tertimbus dalam lumpur dan pasir yang beribu-ribu meter dalamnya dari permukaan bumi.
►
Dalam jangka masa yang panjang, sebatian karbon organik yang terbentuk daripada bangkai tumbuhan dan haiwan itu mengalami tekanan dan haba yang tinggi di bawah tanah.
►
Komposisi kimia sebatian karbon organik itu berubah disebabkan oleh tekanan dan haba yang tinggi dan terurai menjadi hidrokarbon, iaitu petroleum dan gas asli yang terperangkap antara lapisan-lapisan batu yang tidak telap.
■ Video ini menerangkan bagaiman hidrokarbon terjadi. (English)
✍ Contoh latihan 4.1(a)
Lengkapkan kumpulan sebatian karbon dibawah.
Karbohidrat
Petroleum
Kalsium karbonat (batu marmar)
Kalium sianida
Karbon dioksida
Kuprum (II) karbonat
Karbon monoksida
Protein
Alkohol
Lemak
Arang
Selulosa
Sutera
Minyak sawit
Gas asli
Sebatian karbon organik
Sebatian karbon tak organik
Sebatian logam
Sebatian bukan logam
Karbohidrat, petroleum, protein, alkohol, lemak, arang, selulosa, gas asli, sutera, minyak sawit
Kalsium karbonat (batu marmar), kalium sianida, kuprum (II) karbonat
Sumber Semula Jadi
■ Sumber semula jadi perlu diuruskan dengan betul bagi memastikan bekalan yang mencukupi tanpa mengancam keseimbangan alam.
►
Sumber semula jadi boleh digunakan oleh aktiviti-aktiviti berikut
Aktiviti
Kepentingan
Pembalakan hutan
Untuk mendapatkan log bagi pembinaan rumah dan perabot, dan juga untuk industri pulpa dan kertas
Perlombongan
Untuk mendapatkan mineral seperti petroleum, arang batu dan bijih logam
Pembukaan tanah baru
Untuk membina rumah, pembinaan infrastruktur dan industri dan juga untuk tujuan pertanian
Perikanan
Sebagai sumber protein (makanan)
Pengurusan Sumber Alam yang Betul
■ Aktiviti manusia yang dijalankan secara tidak betul boleh mengancam keseimbangan alam yang boleh membawa kepada kekurangan sumber semula jadi dalam tempoh masa yang lebih singkat.
■ Sumber asli perlu diuruskan melalui perancangan, seperti:
Aktiviti
Pengurusan
Pembalakan
◉
Menanam semula hutan selepas pembalakan
◉
Membuka hutan simpan lebih
◉
Mengenakan tindakan tegas terhadap pembalak haram
◉
Melindungi hutan dari kebakaran
◉
Membina pusat-pusat penyelidikan perhutanan
Perlombongan
◉
Mengitar semula mineral
◉
Mencari bahan-bahan alternatif untuk menggantikan logam
◉
Mencari bahan api alternatif dengan sumber-sumber yang boleh diperbaharui
Pembukaan tanah baru
◉
Hakisan tanah dihalang dengan menanam tanaman tutup dan dengan membuat bukit berteres.
◉
Mineral dalam tanah dapat dikekalkan dengan menanam tanaman alternatif.
Perikanan
◉
Mengawal kaedah penangkapan ikan, sebagai contoh, mengharamkan penggunaan pukat
◉
Mengawal musim memancing, sebagai contoh, mengharamkan memancing semasa musim pembiakan
◉
Mengelakkan tumpahan minyak
Kesan Pengurusan Sumber Alam yang Tidak Betul
■ Pengurusan sumber semula jadi yang tidak betul akan membawa kesan buruk kepada alam sekitar.
■ Persekitaran yang berbahaya secara tidak langsung mengancam kelangsungan hidup manusia.
■ Antara kesan pengurusan yang tidak betul sumber semula jadi:
Aktiviti
Kesan
Pembalakan
◉
Mengurangkan kandungan oksigen di udara
◉
Meningkatkan kandungan karbon dioksida di udara menyebabkan kesan rumah hijau dan pemanasan global
◉
Memusnahkan habitat flora dan fauna dan menyebabkan kepupusan spesies
◉
Menyebabkan hakisan tanah dan mencemarkan sumber air
◉
Menyebabkan banjir kilat
Pembukaan tanah baru
◉
Mendedahkan tanah kepada agen hakisan seperti air dan angin
◉
Memusnahkan habitat flora dan fauna
◉
Mengurangkan kesuburan tanah
◉
Menyebabkan banjir kilat dan tanah runtuh
Perlombongan
◉
Menyebabkan kekurangan mineral tanah tertentu
◉
Kerosakan habitat flora dan fauna
◉
Menyebabkan hakisan tanah
Perikanan
◉
Pukat jaring merangkap semua ikan termasuk anak ikan
◉
Pukat hanyut boleh membunuh kehidupan laut seperti ikan paus, ikan lumba-lumba dan penyu
◉
Punca kepupusan organisma akuatik seperti sesetengah spesies ikan paus
Pemeliharaan dan Pemuliharaan Alam Sekitar
■ Pemeliharaan dan pemuliharaan alam sekitar patut dikuatkuasakan untuk:
►
Mengurangkan pencemaran alam sekitar
►
Mengekalkan keseimbangan alam semula jadi
►
Memulihara kualiti udara yang tercemar akibat aktiviti manusia
►
Memulihara sumber semula jadi yang diancam oleh aktiviti manusia
Mengawal Pencemaran Alam Sekitar
■ Pencemaran alam sekitar boleh dikawal dengan mengadakan program perancangan yang baik untuk mengawal punca pencemaran
Sumber pencemaran
Bahan utama
Cara mengawal pencemaran
Pembakaran bahan api
Gas berasid seperti sulfur dioksida dan nitrogen dioksida
◉
Menggunakan sistem pembersihan udara melarutkan gas beracun dalam air sebelum melepaskannya ke udara
Jelaga dan debu
◉
Melengkapkan cerobong dengan pemendak elektrostatik untuk menyingkirkan bahan pencemar dalam asap sebelum melepaskannya ke udara.
Karbon dioksida
◉
Tanam tumbuh-tumbuhan hijau untuk mengeluarkan karbon dioksida di udara.
Karbon monoksida
◉
Memasang penukar pemangkin pada paip ekzos kenderaan untuk menukar gas karbon monoksida kepada karbon dioksida
Pembuangan sisa industri
Bahan hasil, toksik dan radioaktif
◉
Mengukuhkan undang-undang dan peraturan-peraturan untuk mengawal pembuangan bahan sisa industri
Haba
◉
Air panas disejukkan di kolam penyejukan sebelum dilepaskan
Pertanian
Baja dan racun perosak kimia
◉
Membimbing petani kepada penggunaan yang betul dan kuantiti baja kimia dan racun perosak.
◉
Menggalakkan amalan kawalan biologi daripada penggunaan racun perosak
Sisa domestik dan kumbahan
Plastik dan bahan pejal
◉
Kitar semula bahan yang boleh diguna semula
◉
Melarang pembakaran terbuka sampah kecuali dalam insinerator.
◉
Haba yang dibebaskan daripada pembakaran sampah boleh digunakan untuk menjana tenaga elektrik.
◉
Mengenakan denda ke atas mereka yang membuang sampah
Sisa makanan
◉
Letakkan sampah di dalam beg plastik, ikat dan buang ke dalam tong sampah yang tertutup.
Kumbahan
◉
Menyalurkan kumbahan ke kolam pengoksidaan, supaya bakteria boleh bertindak balas untuk menguraikan kumbahan kepada bahan-bahan yang mudah yang tidak berbau.
Kenderaan dan mesin
Bunyi
◉
Mengharamkan bunyi kuat di kawasan tertentu seperti hospital dan kawasan perumahan.
Gas beracun dan asap
◉
Pemeriksaan berterusan oleh pihak berkuasa ke atas kilang-kilang yang mengeluarkan gas beracun dan asap.
◉
Menggalakkan penggunaan petrol tanpa plumbum.
Penggunaan klorofluorokarbon
Klorofluorokarbon (CFC)
◉
Mengurangkan penggunaan CFC.
◉
Menggantikan CFC dengan hidroklorofluorokarbon (HCFC) yang tidak memudaratkan lapisan ozon.
✍ Contoh latihan 3.3(a)
Isikan tempat kosong dengan jawapan yang sesuai.
1.
Cara terbaik untuk menguruskan plastik digunakan dan logam adalah dengan __________kitar semula.
2.
Karbon dioksida yang berlebihan di udara boleh dihapuskan dengan __________menanam lebih pokok.
3.
Karbon monoksida boleh bertukar menjadi karbon dioksida dengan menggunakan __________pemangkin penukar.
4.
__________Kawalan biologi adalah cara terbaik untuk mengawal perosak.
5.
Klorofluorokarbon (CFC) boleh digantikan dengan __________hidroklorofluorokarbon.
6.
Jelaga dan debu dalam asap dari kilang-kilang boleh dikeluarkan dengan menetapkan __________pemendak elektrostatik pada cerobong.
Pencemaran Alam Sekitar
■ Pencemaran alam sekitar adalah kemerosotan kualiti alam sekitar yang disebabkan oleh peningkatan bahan-bahan yang mengancam keseimbangan alam dan kesihatan hidupan.
■ Antara punca pencemaran ialah:
►
Penggunaan bahan api fosil yang tidak terkawal.
►
Pelupusan bahan buangan seperti produk-oleh industri, bahan-bahan toksik, bahan radioaktif, asap dan haba daripada kilang-kilang.
►
Penggunaan baja kimia dan racun perosak yang tidak terkawal dalam bidang pertanian.
►
Pelupusan sampah seperti plastik, sisa makanan, bahan-bahan pepejal dan pelupusan kumbahan.
►
Bunyi bising, asap dan gas beracun yang dikeluarkan oleh kenderaan dan mesin
►
Penggunaan klorofluorokarbon (CFC) seperti dalam aerosol, penyaman udara dan peti sejuk.
■ Secara umumnya, pencemaran alam sekitar mempunyai kesan negatif ke atas alam sekitar.
►
Mengancam kesihatan manusia
►
Memusnahkan habitat haiwan
►
Menyebabkan kepupusan spesies
►
Menyebabkan kehilangan sumber ekonomi
►
Merosakkan keindahan alam semula jadi
Sumber Pencemaran Alam Sekitar
■ Pelbagai jenis bahan pencemar yang wujud dalam alam sekitar adalah kesan daripada aktiviti manusia.
Punca
Bahan pencemar
Kesan
Bahan api fosil dari kenderaan
Gas-gas seperti karbon dioksida, karbon monoksida, sulfur dioksida, nitrogen dioksida, hidrokarbon dan asap
◉
Karbon dioksida menyebabkan pemanasan global dan kesan rumah hijau
◉
Karbon monoksida menghalang pengankutan oksigen sel darah merah
◉
Sulfur dioksida mengakibatkan sesak nafas
◉
Asap yang banyak boleh menyebabkan jerebu dan penyakit yang berkaitan dengan sistem pernafasan manusia
Kilang-kilang di kawasan industri
Nitrogen dioksida, sulfur dioksida dan logam berat
◉
Gas nitrogen dioksida dan gas sulfur dioksida akan membentuk hujan asid apabila gas-gas ini larut dalam awan
◉
Hujan asid akan melarutlesapkan mineral dalam tanah
◉
Ini menyebabkan kematian tumbuhan dan kemusnahan habitat tertentu
Reaktor nuklear
Sisa radioaktif
◉
Menjejaskan sel-sel hidup yang menyebabkan mutasi sel yang boleh menjadi sel kanser
Kilang papan dan kilang pemprosesan makanan
Sisa pepejal dan habuk gergaji yang mencemari air dan tanah
◉
Sisa pepejal boleh mengakibatkan parit tersumbat, seterusnya banji semasa hujan
◉
Pembakaran habuk gergaji yang tidak sempurna membebaskan zarah-zarah yang belum dibakar ke atmosfera dan boleh mengganggu sistem pernafasan manusia
Sektor pertanian
Baja kimia, pestisid dan fungisid
◉
Apabila bahan ini bercampur dalam air, bahan ini akan mengubah komposisi air dan menyebabkan kematian flora dan fauna akuatik
Kawasan perumahan
Sisa pepejal dan kumbahan
◉
Pelbagai mikroorganisma yang berbahaya dalam kumbahan boleh mencemarkan air minuman dan air tanah seterusnya menyebabkan wabak penyakit
Bahan penyejuk dalam penyaman udara dan peti ais
Klorofluorokarbon (CFC)
◉
CFC mencemarkan udara dan memusnahkan molekul ozon dalam stratosfera. Ini menyebabkan penipisan lapisan ozon.
■ Video ini menerangkan mengenai pencemaran udara.
Kesan Pencemaran
■ Pemanasan global
►
Pemansan global ialah kenaikan suhu di permukaan Bumi akibat daripada pertambahan satu atau lebih gas rumah hijau seperti karbon dioksida, metana, oksida nitrogen dan klorofluorokarbon (CFC) yang disebabkan oleh aktiviti manusia yang tidak terkawal.
►
Lapisan karbon dioksida menghalang haba berdekatan permukaan Bumi daripada keluar ke angkasa lepas. Kesan ini dikenali sebagai kesan rumah hijau.
►
Haba yang terperangkap di bumi menyebabkan suhu global meningkat. Fenomena ini dikenali sebagai pemanasan global.
►
Pemanasan global secara tidak langsung akan mengubah iklim dunia dan paras laut meningkat.
■ Penipisan lapisan ozon
►
Ozon berkumpul di bahagian atas atmosfera (stratosfera) kira-kira 25km - 30km di atas permukaan Bumi dan mempunyai ketumpatan udara yang rendah.
►
Di stratosfera, ozon sentiasa dihasilkan dan dimusnahkan secara berterusan. Apabila cahaya matahari membedil satu molekul ozon, tenaga sinar ultraungu daripada cahaya matahari akan diserap oleh molekul ozon. Ini menyebabkan molekul ozon berpecah kepada satu atom oksigen (O) dan satu molekul oksigen (O2). Apabila satu molekul oksigen yang baharu dihasilkan berlanggar dengan satu atom oksigen, ozon baharu dihasilkan semula.
►
Penggunaan CFC di dalam aerosol, penyaman udara dan peti sejuk telah mengakibatkan penipisan lapisan ozon. CFC dipecahkan oleh sinar ultrungu yang bahaya di stratosfera untuk membentuk atom klorin. Atom-atom klorin yang dihasilkan memusnahkan ozon.
►
CFC yang dilepaskan ke atmosfera mengurai molekul ozon menjadi molekul oksigen. Fenomena ini dipanggil penipisan lapisan ozon.
►
Akibatnya, lubang yang besar terbentuk di langit kerana penipisan lapisan ozon. Lubang di lapisan ozon membolehkan sinar ultraviolet untuk menembusi dan sampai ke Bumi.
►
Pendedahan kepada sinaran ultraungu disebabkan oleh penipisan lapisan ozon membawa kesan buruk kepada semua hidupan di Bumi.
■ Video ini menerangkan dengan lebih terperinci mengenai pemanasan global (English)
Keseimbangan Alam
■ Keseimbangan alam adalah suatu keadaan di mana semua proses yang berlaku secara semula jadi dalam keseimbangan antara satu sama lain.
■ Hubungan makanan antara organisma hidup seperti tumbuhan dan haiwan boleh ditunjukkan melalui rantai makanan atau siratan makanan dalam suatu ekosistem.
■ Terdapat beberapa kitar semula jadi yang memainkan peranan penting untuk mengekalkan keseimbangan alam, seperti:
►
Kitar nitrogen
►
Kitar air
►
Kitar Karbon
Kitar Nitrogen
■ Kandungan nitrogen dalam alam semula jadi dapat dikekalkan melalui kitaran nitrogen. Kitar nitrogen telah dibincangkan dalam bab 2 (bahagian 2.3).
■ Nitrogen di atmosfera ditukarkan kepada ion nitrat yang boleh digunakan oleh organisma hidup.
■ Bakteria pengikat nitrogen dan kilat, menetapkan nitrogen di atmosfera manakala pendenitritan bakteria, mengembalikan nitrogen ke dalam atmosfera.
Kitar air
■ Kitar air melibatkan proses pengaliran air di antara permukaan Bumi, laut dan atmosfera.
■ Proses kitaran air
►
Transpirasi berlaku apabila kuantiti air yang banyak diserap oleh pokok-pokok dalam hujan tropika melalui akar dan akan dihilangkan ke atmosfera dalam bentuk wap air.
►
Penyejatan air berlaku apabila takungan air ini dipanaskan oleh cahaya matahari. Wap air dibebaskan ke atmosfera.
►
Apabila wap air disejat dan naik ke atmosfera, wap air yang panas ini akan disejukkan dan terkondensasi menjadi titisan air yang membentuk awan.
►
Titisan air dalam awan akan turun semula ke permukaan Bumi sebagai hujan, salji atau hujan baru.
►
Semasa hujan turun ke Bumi, sebahagian air hujan meresap ke dalam tanah dan berkumpul menjadi takungan air di bawah tanah yang berupaya diserap oleh pokok melalui akar.
►
Air hujan juga mengalir ke dalam sungai, tasik dan laut. Penejatan air berlaku pada permukaan Bumi dan kitar air akan berulang.
■ Video ini akan menerangkan dengan lebih lanjut mengenai kitaran air.
Kitar Karbon
■ Kitaran karbon mengekalkan kandungan karbon dioksida di atmosfera. Unsur karbon di atmosfera dikeluarkan, dipindahkan melalui organisma dan akhirnya kembali ke atmosfera.
►
Tumbuhan hijau menggunakan gas karbon dioksida di udara untuk bertindak balas dengan air bagi menghasilkan karbohidrat (sebatian karbon) melalui fotosintesis.
►
Haiwan mendapat sebatian karbon melalui rantai makanan.
►
Semua haiwan dan tumbuhan menjalankan respirasi di mana glukosa dioksidakan untuk menghasilkan tenaga.
■ Rajah dibawah menunjukkan kitaran karbon.
►
Kandungan karbon dioksida di atmosfera bertambah apabila penguraian bangkai tumbuhan, bangkai haiwan dan bahan perkumuhan dijalankan oleh bakteria dan kulat pengurai.
►
Bahan kimia seperti petroleum, arang batu, kayu dan gas asli juga mengandungi karbon. Bahan api fosil terbentuk daripada tumbuhan mati dan bangkai haiwan yang telah tertimbus dalam tanah di antara lapisan-lapisan batu tidak telap selama berjuta-juta tahun dahulu.
►
Organisma reput tersebut akan mengalami suhu dan tekanan yang tinggi untuk satu jangka masa yang panjang dan bertukar menjadi bahan api fosil.
►
Tiga bahan api fosil utama ialah arang batu, petroleum dan gas asli. Bahan api fosil menghasilkan karbon dioksida, air dan tenaga yang banyak semasa pembakaran.
■ Video ini akan menerangkan dengan lebih lanjut mengenai kitaran karbon.
Peranan Siratan Makanan dalam Memelihara dan Memulihara Keseimbangan Alam
■ Tenaga dipindahkan dari satu organisma ke organisma yang lain melalui rantai makanan.
■ Beberapa rantai makanan boleh digabungkan untuk membentuk satu siratan makanan.
►
Dalam siratan makanan, organisma berinteraksi dengan satu sama lain untuk mendapatkan makanan dan aliran tenaga berlaku dari pengeluar kepada pengguna.
►
Tumbuh-tumbuhan hijau (pengeluar) menyerap tenaga solar untuk membuat makanan.
►
Pengguna yang memakan pengeluar, dan pengguna yang makan pengguna lain membenarkan tenaga mengalir melalui siratan makanan.
►
Apabila pengeluar atau pengguna mati, pengurai seperti bakteria dan kulat akan mengurai bahan-bahan yang kompleks menjadi bahan-bahan mudah yang boleh digunakan semula oleh tumbuh-tumbuhan hijau membuat makanan. Aliran tenaga bermula sekali lagi.
■ Rajah dibawah menunjukkan satu siratan makanan dengan aliran tenaga.
Kesan Bencana Alam terhadap Keseimbangan Alam
■ Bencana alam adalah satu fenomena semula jadi yang membawa kemusnahan kepada alam sekitar. Contoh bencana alam termasuk:
►
Kemarau
►
Gempa bumi
►
Banjir
►
Siklon
►
Letupan gunung berapi
►
Kebakaran hutan
■ Selepas suatu bencana alam berlaku, keseimbangan alam akan terganggu. Bencana alam boleh membunuh organisma hidup, menukar keadaan fizikal Bumi dan mengancam kitaran alam semula jadi.
■ Apabila ekosistem musnah atau rosak akibat bencana alam, ia beransur-ansur akan berkembang untuk mencapai keadaan seimbang. Ekosistem yang baru dibina.
■ Secara tidak langsung, bencana alam membantu mengawal bilangan organisma atau penduduk dalam sesuatu ekosistem.
