5.2 Perubahan Haba dalam Tindak Balas Kimia

Tindak Balas Eksotermik
■ Tindak balas kimia dapat dikelaskan kepada dua jenis:

	►	Tindak balas eksotermik
	►	Tindak balas endotermik

■ Tindak balas eksotermik boleh didefiniskan sebagai tindak balas yang membebaskan tenaga haba ke persekitaran.

■ Dalam tindak balas eksotermik:

	►	Jumlah tenaga hasil tindal balas adalah kurang daripada jumlah kandungan tenaga bahan tindak balas.
	►	Pindahan tenaga ditunjukkan dalam rajah dibawah.
	►	Oleh kerana tenaga haba yang dilepaskan dari bahan tindak balas kepada persekitarannya semasa tindak balas, suhu sekitar meningkat.
	►	Kandungan dalam bekas itu menjadi panas. Oleh itu, bekas tersebut menunjukkan kenaikan suhu apabila diukur dengan termometer.

■ Contoh tindak balas eksotermik:

	►	Pepejal natrium hidroksida dilarut dalam air.
	►	Asid sulfurik pekat dilarutkan dalam air.
	►	Tindak balas zink dengan asik hidroklorik cair.
	►	Tindak balas larutan natrium hidroksida dengan asid hidoklorik cair (tindak balas peneutralan)

Tindak Balas Endotermik
■ Endotermik boleh didefiniskan sebagai tindak balas yang menyerap tenaga haba dari persekitaran.

■Dalam tindak balas endotermik:

	►	Jumlah tenaga hasil tindak balas adalah lebih daripada jumlah kandungan tenaga bahan tindak balas
	►	Pindahan tenaga ditunjukkan dalam rajah di bawah.
	►	Oleh kerana tenaga haba yang diserap oleh bahan tindak balas dari persekitarannya semasa tindak balas, suhu persekitaran menurun.
	►	Kandungan dalam bekas itu menjadi sejuk. Oleh itu, wasiat bekas menunjukkan suhu yang lebih rendah apabila diukur dengan termometer.

■ Contoh tindak balas endotermik:

	►	Pepejal kalium nitrat di larut dalam air.
	►	Pepejal ammonium nitrat, ammonium sulfat atau ammonium kloride dilarutkan dalam airl

Aktiviti Makmal 5.2.1: Tindak Balas Eksotermik dan Tindak Balas Endotermik

Tindak Balas Kimia dalam Industri
■ Terdapat dua proses kimia yang penting dalam industri

	►	Proses Haber - menghasilkan ammonia
	►	Proses Sentuh - menghasilkan asid sulfurik

■ Proses Haber

	►	Melibatkan campuran nitrogen dan hidrogen.
	►	Apabila ammonia dihasilkan, ikatan antara atom nitrogen dan hidrogen berlaku.
	►	Tindak balas yang membebaskan tenaga haba ke persekitaran. Oleh itu, proses Harbed merupakan tindak balas eksotermik
	►	Merupakan tindak balas berbalik.
	►	Video in menunjukkan proses Haber

■ Proses Sentuh

	►	Asid sulfurik dihasilkan dalam tiga peringkat, iaitu: Peringkat 1: Sulfur dibakar dengan oksigen untuk menghasilkan gas sulfur dioksida. Tenaga haba dibebaskan untuk membentuk ikatan baru. Sulfur + oksigen → sulfur dioksida Peringkat 2: Sulfur dioksida dan oksigen disalurkan ke vanadium (V) oksida, (pemangkin) pada suhu 450℃ - 500℃ dan di bawah tekanan 1 atmosfera untuk menghasilkan sulfur trioksida. Tindak balas ini boleh dibalikkan dan haba dilepaskan untuk membentuk ikatan yang baru. Sulfur dioksida + oksigen → sulfur trioksida Peringkat 3: Tindak balas ini membebaskan haba untuk membentuk ikatan kimia apabila oleum dan asid sulfurik dihasilkan. Oleh itu, proses Sentuh adalah satu tindak balas eksotermik. Sulfur trioksida + asid sulfurik pekat → oleum Oleun + air → asid sulfurik
	►	Video in menunjukkan proses Sentuh

✍ Contoh latihan 5.2(a)
Isikan tempat kosong dengan jawapan yang tepat.

(a)	Tindak balas yang membebaskan haba ke persekitaran dipanggil __________tindak balas eksotermik. Tenaga haba dibebaskan daripada bahan tindak balas kepada persekitaran yang menyebabkan suhu sekitar __________meningkat.
(b)	Tindak balas yang menyerap atau mendapat haba dari persekitaran dipanggil __________tindak balas endotermik. Tenaga haba diserap persekitaran kepada bahan tindak balas yang menyebabkan suhu sekitar __________menurun.

✍ Contoh latihan 5.2(b)
Pilih betul [✔] atau salah [✘] untuk kenyataan-kenyataan berikut.

Kenyataan
Pembekuan adalah tindak balas endotermik.	✘
Peneutralan merupakan tindak balas eksotermik.	✔
Letupan adalah tindak balas eksotermik.	✔
Pencairan termasuk dalam tindak balas endotermik.	✔

✍ Contoh latihan 5.2(c)
Kuiz interaktif (English)

✍ Contoh latihan 5.2(d)
Kuiz interaktif (English)

← 5.1 Perubahan Fizik dan Perubahan Kimia

5.3 Siri Kereaktifan Logam →

⇲ Dapatkan latihan (objektif and subjektif), secara percuma untuk OS Android.