1.1 Kadar tindak balas

Pengertian Kadar Tindak Balas
■ Kadar tindak balas

►

Perubahan dalam jumlah bahan atau hasil tindak balas dengan masa.

■ Tindak balas cepat

	►	Tindak balas yang berlaku dengan cepat akan mengambil masa yang lebih singkat untuk selesai.
	►	Contoh: ○ Tindak balas antara natrium karbonat dan asid hidroklorik cair. Na2CO3(s) + 2HCl(aq) → 2NaCl(aq) + CO2(g) + H2O(l) ○ Pembakaran pita magnesium dalam oksigen. 2Mg(s) + O2(g) → 2MgO(s) ○ Pemendakan argentum klorida apabila larutan argentum nitrat ditambahkan kepada larutan natrium klorida. AgNO3(aq) + NaCl(aq) → AgCl(s) + NaNO3(aq)

■ Tindak balas perlahan

	►	Tindak balas yang berlaku secara perlahan-lahan dan mengambil masa yang lama untuk selesai.
	►	Contoh: ○ Proses fotosintesis 6CO2(g) + 6H2O → C6H12O6(s) + 6O2(g) ○ Pengaratan besi 4Fe(s) + 3O2 + xH2O → 2Fe2O3•xH2O(s) ○ Pemendakan sulfur HCl(aq) + Na2S2O3 → 2NaCl(aq) + S(s) + SO2(g) + H2O(l)

■ Video ini mengandungi maklumat mengenai pengertian kadar tindak balas.

Pengukuran Kadar Tindak Balas
■ Definisi Kadar tindak balas: perubahan dalam kuantiti bahan atau hasil tindak balas bagi setiap unit masa.

	►	$\text{Kadar tindak balas}\mathrm{=}\frac{\text{Perubahan kuantiti}}{\text{masa yang diambil}}$
	►	Perubahan dalam kuantiti bahan tindak balas per unit masa. $\text{Kadar tindak balas}\mathrm{=}\frac{\text{Jum<span style="font-family: "Trebuchet MS",sans-serif;">lah bahan tindak balas yang digunakan </span>}}{\text{masa yang diambil}}$
	►	Perubahan dalam kuantiti hasil tindak balas per unit masa. $\text{Kadar tindak balas}\mathrm{=}\frac{\text{Jumlah hasil tindak bala<span style="font-family: "Trebuchet MS",sans-serif;">s yang terhasil</span>}}{\text{masa yang diambil}}$

■ Video berikut mengandungi maklumat mengenai cara pengukuran kadar tindak balas.

■ Kaedah pengukuran kadar tindak balas

►

Tindak balas Kadar tindak balas Jumlah gas yang terbebas Tindak balas antara magnesium dan asid hidroklorik untuk menghasilkan gas hidrogen $\mathrm{=}\frac{\text{Jumlah gas yang terbebas}}{\text{Masa yang diambil}}$ Pemendakan: Tindak balas antara asid hidroklorik cair dan natrium tiosulfat    $\mathrm{\propto }\frac{\text{1}}{\text{Masa yang diambil untuk pemendakan}}$ Perubahan warna: Tindak balas sel kimia antara bromin dengan besi (II) sulfat    $\mathrm{\propto }\frac{\text{1}}{\text{Masa yang diambil untuk perubahan warna bromin}}$

■ Kadar tindak balas boleh diukur sebagai

	►	Kadar tindak balas purata: kadar purata yang berlaku dalam tempoh masa tertentu. ○ $\text{Kadar purata}\mathrm{=}\frac{\text{Perubahan dalam kuantiti}}{\text{Masa ya<span style="font-family: "Trebuchet MS",sans-serif;">ng diambil</span>}}$
	►	Kadar tindak balas pada masa tertentu: Kadar tindak balas yang berlaku pada masa tertentu. ○ $\text{Kadar tindak balas pada masa tertentu}\mathrm{=}\frac{\text{perubahan pada <span style="font-family: "Trebuchet MS",sans-serif;">paksi-y</span>}}{\text{p<span style="font-family: "Trebuchet MS",sans-serif;">erubahan pada paksi-x</span>}}$
	►	Animasi berikut menunjukkan kaedah pengiraan kadar purata dan tindak balas pada masa tertentu dengan menggunakan graf.
	►	Animasi berikut menunjukkan kadar tindak balas bagi beberapa masa yang berlainan.

Aktiviti Makmal 1.1.1: Pengukuran Kadar Tindak Balas

Contoh : Pengukuran Kadar Tindak Balas
✍ Contoh 1.1(a)
Dalam satu eksperimen, 5.0 g kalsium karbonat memerlukan 250 saat untuk bertindak balas dengan asid hidroklorik berlebihan. Kira kadar tindak balas purata ini dalam unit: 

1. g s^-1
2. mol s^-1

[Jisim atom relatif: C, 12; O, 16; Ca, 40]

Solution:

	►	(a) Jumlah masa yang diambil = 250 saa $\text{Kadar purata}\mathrm{=}\frac{\text{Jisim kalsium karbonat yang bertindak}}{\text{Masa yang diambil}}$ $\text{Kadar purata}\mathrm{=}\frac{\text{5g}}{\text{250s}}$ = 0.02g s-1
	►	(b) $\text{Bilangan mol kalsium karbonat}\mathrm{=}\frac{\text{5}}{\text{40 + 12 +3(16)}}$ = 0.05 mol $\text{Kadar purata}\mathrm{=}\frac{\text{Jisim kalsium karbonat yang bertindak}}{\text{Masa yang diambil}}$ $\text{Kadar purata}\mathrm{=}\frac{\text{0.05mol}}{\text{250s}}$ = 0.0002 mol s-1

✍ Contoh 1.1(b)
Dalam satu eksperimen, serbuk zink ditambahkan kepada asid hidroklorik cair. Gelembung-gelembung gas terkumpul. Isipadu gas yang terkumpul direkodkan setiap 20 saat. Jadual berikut menunjukkan keputusan yang diperolehi.

Time (s)	0	20	40	60	80	100	120	140	160	180
Volume of gas(cm3)	0	8.0	12.0	15.0	18.0	20.0	21.0	22.0	22.0	22.0

1. Lukiskan graf jumlah isipadu gas melawan masa pada kertas graf.
2. Berdasarkan graf yang diplotkan, tentukan kadar tindak balas purata dalam
   1. 50 saat
   2. 100 saat yang pertama
3. Berdasarkan graf yang diplot, tentukan kadar tindak balas pada masa
   1. 30 saat
   2. 80 saat

Penyelesaian:

	►	(a)
	►	(b)(i)  Kadar tindak balas purata dalam 50 saat pertama Masa yang diambil = 50 saat $\text{Kadar purata<span style="color: red;"><span style="font-family: "Trebuchet MS",sans-serif;"> </span></span>}\mathrm{=}\frac{\text{Isipadu gas yang terkumpul<span style="color: red;"><span style="font-family: "Trebuchet MS",sans-serif;"></span></span>}}{\text{Masa yang diambil}}$ $\text{Kadar purata}\mathrm{=}\frac{\text{14}}{\text{50s}}$ = 0.28cm3s-1	(b)(ii) Kadar tindak balas purata dalam 100 saat pertama Masa yang diambil = 100 saat $\text{Kadar purata}\mathrm{=}\frac{\text{Isipadu gas yang terkumpul}}{\text{Masa yang diambil}}$ $\text{Kadar purata}\mathrm{=}\frac{\text{20}}{\text{100s}}$ = 0.20cm3s-1
	►	(c)(i) Kadar tindak balas pada saat 30 ( Satu garis tangen dilukis pada saat 30 sebagai kecerunan) $\mathrm{=}\frac{\text{20 - 5}}{\text{72 - 12}}$ = 0.25cm3s-1	(c)(ii) Kadar tindak balas pada saat 80 ( Satu garis tangen dilukis pada saat 80 sebagai kecerunan) $\mathrm{=}\frac{\text{25 - 15}}{\text{140-72}}$ = 0.15cm3s-1

↶ SPM Kimia

1.2 Faktor-faktor yang Mempengaruhi Kadar Tindak Balas →

⇲ Dapatkan latihan (objektif and subjektif), secara percuma untuk OS Android.